چرا تروریسم، تروریسم شد؟

بــه بهانــه هشــتم شــهریورماه، ســالروز شــهادت دکتــر محمدعلــی رجایــی و دکتــرمحمدجــواد باهنــر بــه دســت منافقیــن و روز تروریســم تروریســم یکــی از واژه هــای گنــگ امــا پــر کاربــرد معاصــر اســت. اختــلاف نظــر در معنــی ایــن واژه و اســتفاده ی روز افــزون و هـدف دار ایـن واژه توسـط سیاسـت مـداران باعــث شــده کــه بعضــی از خبرگــزاری هــای شــناخته شــده ی جهانــی از اســتفاده ازآن پرهیــز کننــد و بعضــی هــا معنــی آن را در حــد »تروریســت آن کســی اســتکــه منافــع دیگــران را تهدیــد کنــد و بــه آزار و اذیــت آنــان بپــردازد«تقلیــل دهنــد. بــه همیــن منظــور بررســی مختصــری بــر ایــن واژه انجــامداده ایــم. منشاءکلمه تروریســم، جمــع واژه ی »تــرور« و پســوند »ایســم« اســت. تــرور ریشــه ای التیــن دارد. بــه معنــای وحشــت و تــرس و حداقــل از ســابقه ای دو هــزار ســالهبرخــوردار اســت. امــا واژه ی تروریســم در »دوان حکومــت ِ وحشــت و تــرس انقــاب فرانســه«خلــق شــد. گروهــی از شورشــیان )جاکوبیــن هــا( بــرای توضیــح فعــل هــایخــود از ایــن کلمــه اســتفاده کردنــد. »ماکســیمیلیان روبســپیر« یکــی ازپیشــگامان انقــاب فرانســه ایــن چنیــن مــی گویــد: »تــرور چیــزی جــزعدالــت ســریع، شــدید و غیــر انعطــاف پذیـر نیسـت«، هـر چنــد کـه اولیــن معنــیرســمی آن در فرانســه چندیــن ســال بعــد نوشــته شــد. اولیــن اســتفاده ازواژه ی »تروریســم« هــم در زبــان انگلیســی نیــز در توصیــف دیــده هــایمــردان انگلیســی از انقــاب فرانســه بــود. »ادمونــد بــورک« راجــعبــه انقــاب فرانســه جایــی اینچنیــن نظــر مــی دهــد: »هــزاران دســتجهنمــی ملقــب بــه تروریســم«. معنــا وجــه پــر رنــگ سیاســی کلمــه تروریســم تحــت تاثیــر اســتفادهرادیــکال هــای روس از آن، در دهــه ی هفتــاد قــرن نوزدهــم میــادی بــهوجــود آمــد. »ســرجیو نچایــوف« موســس گــروه »انتقــام مــردم« خــود راتروریســت دانســت. امــا معنــای مــدرن ایــن کلمــه متاثــر از آنارشیســتآلمانــی »یوهــان« اســت. وی بــا نوشــتن کتــاب »توصیــه بــرای تروریســت هــا« دردهــه ی هشــتاد قــرن از قــرن نوزدهــم میــادی دولــت مــردان کشــورها رانگــران بــه وجــود آمــدن راه جدیــد و خطرناکــی بــرای تضعیــف پایــه هــایقــدرت خــود کــرد. تحقیقــات انجــام شــده، بیــش از 200 معنــی ثبــت شــده ی آکادمیــک ورســمی از معنــی »تروریســم« را نشــان مــی دهنــد. در ســال 1988 میــادی»چیمــل« و »یانگمــن« تحقیقــی بــر صدهــا معنــی رســمی ثبــت شــده از ترورســیم انجــامدادنــد. 83 و نیــم درصــد واجــد مفهــوم خشــونت، 65 درصــد اهــداف سیاســی،51 درصــد ایجــاد رعــب و وحشــت، 21 درصــد هــدف قــرار دادنهــای غیــرمتعــارف و بــی توجــه و 17 و نیــم درصــد قربانــی کــردن مــردم عــادی بــودن. ِــراری«در ســال 1993 میــادی دریافــت »م کــه در ســه کشــور آمریــکا، انگلســتان و آلمــان ســه مفهــوم پــررنــگ و مشــترک از ایــن کلمــه وجــود دارد. 1 -اســتفاده از خشــونت 2 -اهــدافسیاســی 3 -تمرکــز بــر ایجــاد وحشــت فزاینــده بیــن مــردم. الزمبــه ذکــر اســت کــه هیــچ اشــتراک جهانــی بــر مفهــوم تروریســت وجــودنــدارد امــا متعــارف تریــن معنــی آن از ایــن قــرار مــی باشــد: اســتفادهاز خشــوت بــه منظــور ایجــاد تــرس بــرای اهــداف سیاســی و ایدئولوژیــک. و حال کلمــهی تروریســت از زمــان پیدایــش در معانــی کــم و بیــش متفاوتــی اســتفادهشــده و امــروزه تبدیــل بــه یــک واژه بــا بــار معنایــی منفــی و تقبیــحکننــده شــده اســت. امــا فــارغ از تغییــر معنــی خــود کلمــه اشــکالتروریســم نیــز تغییــر کــرده )اشــکال تروریســم در زمــان قدریــم و جدیــد(.یکــی از مولفــه هــای تروریســم جدیــد، هــدف قــرار دادن مــردم در ابعــادبــزرگ اســت. ایــن در حالــی اســت کـه تروریسـم قدیمـی بیشـتر بـر افـراد خـاص تمرکــزداشــت. از عوامــل ســرعت گرفتــن ایـن موضـوع پیشـرفت در سـاح هـای کشـتار جمعــیو تغییــر غالــب اهــداف تروریســت هــا اســت. خیلــی هــا بــر ایــن باورنــدکــه تروریســم جدیــد جامعــه را هــدف مــی گیــرد و محـل اثـر خـود را جامعـهمـی دانـد و بعـد دولــت. مدافعــان ایــن نظــر یکــی از علــل اصلــی تروریســمرا در حــال حاضــر تقابــل فرهنـگ هـا مـی داننـد کـه در قالـب ادیـان و ســبکزندگــی هــا خــود را نشــان مــی دهــد. برخـی هـا شـاهد ایـن گـواه را افزایـش گـروه هــای تروریســتی کــه ادعــایدیــن دارنــد از کمتــر از 10 درصــد بــه حــدود 50 درصــد از گــروه هــایتروریســتی فعلـعی در کمتر از بیست سال می دانند.