سلامت‌روان و فضای مجازی
-آناهیتا آقاعباسی/ روان درمانگر بالینی-
در ادامه مطلب شماره قبل راجع به سلامت‌روان و فضای مجازی؛ در این شماره به بررسی این موضوع و راهکارهای عدم وابستگی به این فضا می‌پردازیم. مطالعات صورت گرفته، نشان می‌دهد که افزایش استفاده از رسانه‌های اجتماعی و تجهیزاتی مانند تلفن همراه، لپتاپ و سایر وسایل ارتباط مجازی کیفیت خواب را دستخوش تغییر می‌کند. هرچه زمان بیشتری صرف این موضوع شود در نتیجه وقت کمتری برای تنظیم و بهره‌مندی از کیفیت خواب خواهیم داشت.
از جمله موارد مهمی که بیشترین بازخورد را در فضای مجازی به خود اختصاص می‌دهد تصویر بدنی است که شامل تناسب چهره و اندام می‌شود. این روزها در فضای مجازی تناسب چهره و اندام دارای تعاریف خاص می‌باشد و هر روزه ایده آل‌هایی نیز به آن اضافه می‌شود که اکثر افراد در گروه‌های مختلف سنی را مورد هدف خود قرار داده است.
این موضوع تاثیر منفی بر مولفه‌ی خود باوری افراد با این تفکر که “هر فرد آنچه که هست ارزشمند است” گذاشته است. خود باوری یک سکوی موثر در ابراز احساسات مثبت نسبت به خود می باشد که این روزها شاهد فروپاشی آن از سوی رسانه‌های جمعی و فضای مجازی هستیم.
بزرگترین معضل این روزهای ما با فضای مجازی، اعتیاد به آن است. نخستین بار کیمبرلی یانگ در سال 1996 تحقیقی تحت عنوان “استفاده نا مطلوب از کامپیوتر” معرفی کرد که می توانست معیارهای اعتیاد را شرح دهد. در کشورهایی مانند چین و کره شمالی اعتیاد به اینترنت یک تهدید سلامت عمومی تلقی می شود.
اعتیاد بر تمامی جنبه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی جنسی اثرات منفی خود را نشان می‌دهد و در نهایت سلامت روان فرد را از تعادل خارج می‌سازد.
رفتارهای جنسی و دسترسی به محتوای واضح جنسی در تمامی رسانه‌های مجازی می تواند رفتارهای خطرآمیز و انتظارات غیرواقعبینانه‌ای را در افراد ایجاد کند که بزرگترین هدف آن می تواند گروه سنی نوجوانان باشد؛ زیرا این گروه در آغاز تکامل هویت جنسی خود قرار دارند و هنجارهای جنسی متعددی را می‌آمورند. در صورتی که نوجوانان در معرض محتوای جنسی نامناسب قرار گیرند ارتباط جنسی سالم و کنترل تکانه‌های جنسی برای آنها امری دشوار خواهد بود.
با توجه به اثرات منفی ذکر شده و معضلاتی که با آن رو به رو هستیم، ممکن است برخی افراد بر این تصور باشند که دوری از این فضا و عدم دسترسی ارتباطی می تواند راه حل این معضلات شود. در صورتی که اینگونه نخواهد بود زیرا تاثیرات مثبت و کارآیی مناسب آن را نمی توان منکر شد و از آن چشم پوشی کرد.
مناسب ترین حالت آن است که با مدیریت و برنامه ریزی مناسب، ایجاد سواد رسانه ای و آگاهی بخشی در خصوص نحوه استفاده مناسب و بهره مندی صحیح از این بستر به ارتقا سلامتی روان خود کمک کنیم.