الان جای کسره است یا ه ؟
بیایید یک بار برای همیشه تکلیف این هکسره‌ی بیچاره و مفلوک را مشخص کنیم! مگر می‌شود بخواهی به زبان محاوره ای فارسی بنویسی و بر سر دوراهی «هِکَسره» قرار نگیری؟ «ه» و «ـِ» (کسره) تلفظی یکسان دارند و به همین دلیل معمولاٌ آن‌ها را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. کافی است سری به توئیتر و اینستاگرام بزنید تا شاهد این فاجعه باشید. البته غلط هکسره فقط محدود به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیست بلکه در دنیای واقعی و در حتی در کسب و کارها نیز نمود پیدا می‌کند و نتایج خوشایندی را در پی ندارد. اما چاره‌ی کار چیست؟ چاره‌ی کار یادگیری این بخش از اصول محاوره نویسی است. در واقع با یادگیری اصول و قواعد هکسره می‌توانیم تشخیص دهیم که الان، جای کسره است یا ه.
قوانین هکسره در مورد “موصوف و صفت” و “مضاف و مضاف الیه”:
اگر بخواهید موصوف را به صفت ربط بدهید یا این‌که ارتباطی میان مضاف و مضاف‌الیه ایجاد کنید، باید دور «ه» را خط بکشید و به سراغ «ـِ» بروید. به همین سادگی!
نادرست: خورشیده طلایی رنگ طلوع کرد.
درست: خورشیدِ طلایی رنگ طلوع کرد.
نادرست: یه سر به پیجه ما بزنید.
درست: یه سر به پیجِ ما بزنید.
“ه” به مثابه «است» در زبان محاوره:
و اما می‌رسیم به «است» در زبان محاوره! واژه‌ی است در زبان گفتار است تبدیل به هکسره می‌شود. بنابراین اگر به دنبال جایگزین است در زبان محاوره می‌گردید، باید به سراغ “ه” بروید.
نادرست: کیِ؟
درست: کیه؟
نادرست: من هرچی می‌گم درستِ.
درست: من هرچی می‌گم درسته.
نادرست: این کتابِ منِ.
درست: این کتابِ منه.
نادرست: زنگ خرابِ؟
درست: زنگ خرابه؟
استفاده از «ه» در انتهای جمله:
به طور خلاصه، می‌توانیم بگوییم که معمولاً در انتهای جمله، از «ه» استفاده می‌کنیم.
نادرست : اون اصلا غذا نمیخور.ِ
درست : اون اصلا غذا نمی‌خوره.
ه برای اسم معرفه:
ابتدا، باید بدانیم اسم معرفه چیست؟ به طور کلی، اسم معرفه اسمی است که مخاطب آن را بشناسد. معرفه به اشاره به معنای اسمی است که با صفت‌های اشاره، مانند این و همین، توصیف شده است. به عنوان مثال، این کتاب، همان کشور، این گلدان. در فارسی محاوره، «ه» را با این اسامی همراه می‌کنیم.
نادرست : اون دخترِ از من خوشش نمیاد.
درست: اون دختره از من خوش نمیاد.
ه به عنوان بخشی از کلمه:
وقتی ه بخشی از کلمه است نمی‌توانید به جای آن از کسره استفاده کنید یا این‌که آن را با استفاده از کسره به اسم بعدی ربط دهید. به عبارت ساده وقتی کلمه ای به ه ختم می‌شود و ه جزئی از خود کلمه است نمی‌توانیم ه را حذف کنیم و اگر از ـِ به جای ه استفاده کنیم نادرست است.
اگر بخواهیم چنین کلماتی را به کلمۀ بعدی وصل کنیم، باید به جای کسره، به سراغ «ی» برویم:
نادرست: برکِ مشهور.
درست: برکه‌ی مشهور.
*نکته‌ی خیلی مهم:
بعضی‌ها بیماری هخوری دارن! وقتی ه آخر رو که قسمتی از واژه است رو حذف می‌کنین درک منظورتون برای خواننده سخت میشه و کلا معنی عوض میشه! مثلا چه جوری؟
بنویسیم: کوچه‌تون. (کوچه‌ی شما)
ننویسیم: کوچتون! ( کوچ شما به معنی سفر شما)
بنویسیم: خونه‌تون.(خونه‌ی شما)
ننویسیم: خونتون. (مایع سرخرنگ جاری در رگ‌های شما)
بنویسیم: خاله‌تون. (خاله‌ی شما)
ننویسیم: خالتون. ( خال روی بدن شما)
