پته دوزی یکی از هنرهای اصیل کرمانی است که در اکثر خانه‌های کرمانی با کاربردهای مختلف از جمله رومیزی و تابلو مشاهده میشود.
در گذشته های نه چندان دور از پته به عنوان پرده، روتختی، متکا و پشتی نیز استفاده میشده است
اما امروز باوجود افزایش قیمت،به دلیل کم توجهی و عدم نظارت‌ها دچار تنزل کیفیت شده است.
نشریه زن و اجتماع مصاحبه اختصاصی با رضوان شمساری بانوی پته‌دوز کرمانی انجام داده است که با جود سن کم سعی در احیا این هنر با قدمت چند صد ساله داشته است.
این بانوی هنرمند کرمانی که به کار آموزش پته نیز اشتغال دارد از دغدغه های هنرمندان پته دوزی کرمانی گفته است که برای هر کرمانی هنردوست جای تامل دارد. شما را به خواندن این مصاحبه دعوت میکنیم.
لطفا خودتان را معرفی کنید
رضوان شمساری هستم متولد اردیبهشت 79. در حال حاضر ساکن کرمان و اصالتا بمی هستم. یک دغدغه مند به هنر پته و دانشجوی رشته مدیریت بازرگانی
چطور به پته علاقمند شدید؟
من هم مثل اکثر کرمانی ها با پته آشنایی داشتم و پته دوزی را از مادرم آموخته بودم،
اما پته‌هایی که در بازار مشاهده میکردم پته‌هایی نانو یعنی ترکیب پلاستیک و پشم با رنگبندی تیره، دوخت‌های نامنظم و نخ‌های ضخیم شیمیایی بود که
با آنچه در پته‌های آنتیک بود تفاوت داشت .
برای همین تصمیم گرفتم که پته را به صورت اصولی آموزش ببینم که داستان تازه از همانجا آغاز شد.
برایمان تعریف کنید
برای آموزش به یکی از آموزشگاه‌های زیر نظر سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای مراجعه کردم و آموزش دیدم
اما باز آنچه در آموزش فنی وحرفه‌ای بود با آنچه در پته‌های آنتیک مشاهده میکردم تفاوت داشت.
از طریق مجازی تحت اموزش‌هایی قرار گرفتم که به پته‌های کهن و پته شاه‌نعمت‌الله ولی شباهت بسیاری داشت
آنجا بود که متوجه شدم چه خیانتی در حق پته کرمانی انجام میشود.
لطفا در مورد تفاوت پته بازاری و پته اصیل توضیح بفرمایید
در اصل نباید تفاوتی بین این دو وجود داشته باشد زیرا
کسی که هزینه میکند و پته میخرد انتظار کیفیتی در حد پته های خانگی را دارد.
اما چون اغلب پته ها توسط دوزندگان غیر کرمانی که این حرفه را صرفا برای کسب درآمد انتخاب کرده اند و هیچ حساسیتی نسبت به اصالت آن ندارند دوخته میشود و به منظور افزایش سرعت از نخ های شیمیایی با ضخامت بالا و متندوزی دولا استفاده میشود.
در اصالت پته ظرافت دوخت و گیاهی بودن نخ بالاتیرین اهمیت را دارد
که متاسفانه امروزه این امر نادیده گرفته میشود
اینکار چه پیامدهایی به دنبال دارد؟
پته های به اصطلاح بازاری که با نخ های شیمیایی دوخته میشوند
به دلیل وجود جوهر در فرایند رنگآمیزی برای مشتری ماندگاری ندارد خیلی سریع رو به سفیدی و پوک شدن و ریزش میرود و پته بسیارزودتر از انچه انتظار میرود دچار نقصان میشود
دغدغه اصلی شما در مورد پته چیست؟
به عنوان یک هنردوست و یک دوزنده و مربی پته میگویم که بزرگترین خسارتی که به پته وارد شده گرفتن اصالت از هنر پته دوزی است.
باید در بازار پته هم نظارت وجود داشته باشد هر کسی بدون سنجش مهارت پته را ندوزد،
متاسفانه بسیاری از مغازه‌داران به دلیل قیمت پایین از دوزنده‌های افغانستانی که دغدغه هنر ندارند پته ها را خریداری میکنند .
این دوزنده ها هم چون به پته دوزی به چشم یه منبع درامد نگاه میکنند
و به هنر دلبستگی ندارند گاها دوخت های غیر بومی را وارد دوخت اصیل پته میکنند
از طرفی به منظور سرعت بخشیدن به دوخت گاها دو نخ را همزمان با یک سوزن میدوزند
و این کار باعث از بین رفتن ظرافت،و خواب صحیح نخ میشود.
ظرافت رکن اساسی در دوخت پته است به نحوی که پشت آن نیز به اندازه روی ان اهمیت دارد و یکی از ملاک های مرغوبیت پته تمیزی دوخت پشت پته است. این اقدامات باعث مرگ هنر پته دوزی میشود. اگر نظارتی وجود داشت قطعا شاهد بروز این مشکلات و تنزل جایگاه پته نبودیم.
شما به عنوان یک هنردوست و دغدغه‌مند حفظ اصالت پته تا کنون چه اقداماتی انجام داده اید؟
من جایگاه اجرایی ندارم تا بتوانم اقدامات کارآمد انجام دهم اما به عنوان یک دغدغه مند که این هنر را آموزش میدهم، رسالت خود را آموزش صحیح و اصولی قرارداده ام.
تا کنون بالغ بر 800 هنرآموز مجازی و 50 هنرجوی حضوری کرمانی و غیر کرمانی داشته ام،
اگر این افراد به صورت اصولی آموزش ببینند، این افراد به افراد دیگر اموزش میدهند
و این چرخه ادامه پیدا میکند من در قبال اموزش صحیح به افراد مسئولیت دارم تا این هنر حفظ شود.
علاوه بر اموزش در حال حاضر برای ده نفر هم کارآفرینی انجام داده ام و ده دوزنده دارم که
به آنها هم تاکید کرده ام دغدغه اصلی دوخت اصولی و صحیح است نه انجام سرعتی کار.
به نظرم اگر این فکر در نسل اینده پته دوزان نهادینه شود گام بزرگی برداشته ام
سخن پایانی
کاش دوستانی که در زمینه پته دوزی اشتغال دارند همت کنند و انجمن صنفی پته را تشکیل دهند که هدف از این انجمن احیا هنر پته دوزی اصیل باشد و نه صرفا تصرف بازار.
و نکته ای که به نظرم برای احیا این هنر ضروری است
شناسنامه دار کردن محصولات است تا از کپی اثار جلوگیری شود و اصالت دوخت توسط یک کارشناس تایید شود.
در حال حاضر هنرمندان بر اساس تجربه طراحی و رنگبندی پته را انجام میدهند اما بلافاصله از ان کپی برداری میشود.
اگر میخواهید اصالت به پته کرمان برگردد باید بر آن نظارت انجام گیرد.