ضحاک ؛ چگونگی سلطه اهریمن بر ایران

|

۱۳ آبان ۱۴۰۲

|

۱۰:۲۳

ضحاک ؛ سلطه اهریمن بر ایران

‭-‬حسنا‭ ‬خوشرو‭-‬

در‭ ‬آن‭ ‬سوی‭ ‬مرزهای‭ ‬ایران‭ ‬و‭ ‬در‭ “‬دشت‭ ‬نیزه‭ ‬گذاران‭” ‬مردی‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬مرداس‭ ‬پادشاه‭ ‬بود‭. ‬منظور‭ ‬از‭ ‬دشت‭ ‬نیزه‭ ‬گذاران‭ ‬در‭ ‬شاهنامه‭ ‬منطقه‌ی‭ ‬بین‭ ‬النهرین‭ ‬و‭ ‬صحرای‭ ‬عربستان‭ ‬است‭.‬

مرداس‭ ‬پادشاهی‭ ‬ثروتمند‭ ‬اما‭ ‬بخشنده‭ ‬و‭ ‬سخاوتمند‭ ‬و‭ ‬یاری‭ ‬رسان‭ ‬بود‭. ‬او‭ ‬پسری‭ ‬داشت‭ ‬به‭ ‬نام‭ ‬ضحاک‭ ‬که‭ ‬سرشتش‭ ‬از‭ ‬مهر‭ ‬و‭ ‬عاطفه‭ ‬خالی‭ ‬بود‭. ‬نام‭ ‬دیگر‭ ‬ضحاک‭ ‬بیوراسپ‭ ‬بود‭. ‬که‭ ‬در‭ ‬زبان‭ ‬پهلوی‭ ‬یعنی‭ ‬کسی‭ ‬که‭ ‬ده‭ ‬هزار‭ ‬اسب‭ ‬دارد‭.‬

اهریمن‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬جهان‭ ‬جز‭ ‬فتنه‭ ‬و‭ ‬آشوب‭ ‬کاری‭ ‬نداشت‭ ‬و‭ ‬ندارد‭ ‬کمر‭ ‬به‭ ‬گمراه‭ ‬کردن‭ ‬ضحاک ‭ ‬جوان‭ ‬بست‭. ‬

او‭  ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬مردی‭ ‬نیکخواه‭ ‬و‭ ‬آراسته‭ ‬درآورد‭ ‬و‭ ‬پیش‭ ‬ضحاک‭ ‬رفت‭ ‬و‭ ‬سر‭ ‬در‭ ‬گوش‭ ‬او‭ ‬گذاشت‭ ‬و‭ ‬سخنهای‭ ‬نغز‭ ‬و‭ ‬فریبنده‭ ‬گفت‭. ‬ضحاک‭ ‬فریفته‭ ‬او‭ ‬شد‭. ‬

آنگاه‭ ‬اهریمن‭ ‬گفت‭: ‬‮«‬‭ ‬ای‭ ‬ضحاک‭! ‬می‭ ‬خواهم‭ ‬رازی‭ ‬با‭ ‬تو‭ ‬درمیان‭ ‬بگذارم‭. ‬اما‭ ‬باید‭ ‬سوگند‭ ‬بخوری‭ ‬که‭ ‬این‭ ‬راز‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬کسی‭ ‬نگویی‭.‬‮»‬‭ ‬ضحاک‭ ‬سوگند‭ ‬خورد‭. ‬اهریمن‭ ‬وقتی‭ ‬مطمئن‭ ‬شد‭ ‬گفت‭: ‬“چرا‭ ‬باید‭ ‬تا‭ ‬چون‭ ‬تو‭ ‬جوانی‭ ‬هست‭ ‬پدر‭ ‬پیرت‭ ‬پادشاه‭ ‬باشد؟‭ ‬چرا‭ ‬سستی‭ ‬می‭ ‬کنی؟‭ ‬پدرت‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬میان‭ ‬بردار‭ ‬و‭ ‬خود‭ ‬پادشاه‭ ‬شو‭. ‬همه‭ ‬کاخ‭ ‬و‭ ‬گنج‭ ‬و‭ ‬سپاه‭ ‬از‭ ‬آن‭ ‬تو‭ ‬خواهد‭ ‬شد”‭ ‬ضحاک‭ ‬که‭ ‬جوانی‭ ‬تهی‭ ‬مغز‭ ‬بود‭ ‬اول‭ ‬کمی‭ ‬مقاومت‭ ‬کرد‭ ‬اما‭ ‬در‭ ‬نهایت‭ ‬دلش‭ ‬از‭ ‬راه‭ ‬به‭ ‬در‭ ‬رفت‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬کشتن‭ ‬پدر‭ ‬با‭ ‬اهریمن‭ ‬یار‭ ‬شد‭. ‬اما‭ ‬نمی‭ ‬دانست‭ ‬چگونه‭ ‬پدر‭ ‬را‭ ‬نابود‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬دوست‭ ‬نداشت‭ ‬که‭ ‬دستش‭ ‬به‭ ‬خون‭ ‬پدرش‭ ‬آلوده‭ ‬شود‭.  ‬اهریمن‭ ‬گفت‭: ‬“غم‭ ‬مخور‭ ‬که‭ ‬چاره‭ ‬این‭ ‬کار‭ ‬با‭ ‬من‭ ‬است”‭. ‬

مرداس‭ ‬باغی‭ ‬دلکش‭ ‬داشت‭. ‬هر‭ ‬روز‭ ‬بامداد‭ ‬برمی‌خواست‭ ‬و‭ ‬پیش‭ ‬از‭ ‬دمیدن‭ ‬آفتاب‭ ‬در‭ ‬آن‭ ‬عبادت‭ ‬می‌کرد‭. ‬اهریمن‭ ‬بر‭ ‬سر‭ ‬راه‭ ‬او‭ ‬چاهی‭ ‬کند‭ ‬و‭ ‬روی‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬شاخ‭ ‬و‭ ‬برگ‭ ‬پوشانید‭. ‬روز‭ ‬دیگر‭ ‬مرداس‭ ‬نگون‌بخت‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬عبادت‭ ‬می‌رفت‭ ‬در‭ ‬چاه‭ ‬افتاد‭ ‬و‭ ‬کشته‭ ‬شد‭. ‬اهریمن‭ ‬روی‭ ‬چاه‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬خاک‭ ‬پوشاند‭ ‬و‭ ‬مرداس‭ ‬را‭ ‬همان‌جا‭ ‬دفن‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬بدین‭ ‬گونه‭ ‬ضحاک‭ ‬ناسپاس‭ ‬بر‭ ‬تخت‭ ‬شاهی‭ ‬پدر‭ ‬نشست‭.‬

چون‭ ‬ضحاک ‭ ‬پادشاه‭ ‬شد‭ ‬اهریمن‭ ‬بار‭ ‬دگر‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬جوانی‭ ‬خردمند‭ ‬و‭ ‬سخن‌گو‭ ‬آراست‭ ‬و‭ ‬نزد‭ ‬ضحاک‭ ‬رفت‭ ‬و‭ ‬گفت‭: “‬من‭ ‬مردی‭ ‬هنرمندم‭ ‬و‭ ‬هنرم‭ ‬ساختن‭ ‬خورش‌ها‭ ‬و‭ ‬غذاهای‭ ‬شاهانه‭ ‬است‭”. ‬ضحاک‭ ‬ساختن‭ ‬غذا‭ ‬و‭ ‬آراستن‭ ‬سفره‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬او‭ ‬واگذار‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬اهریمن‭ ‬آشپز‭ ‬دربار‭ ‬ضحاک‭ ‬شد‭. ‬

در‭ ‬آن‭ ‬زمان‭ ‬و‭ ‬روزگار‭ ‬که‭ ‬مردمان‭ ‬زیاد‭ ‬گوشت‭ ‬نمی‌خوردند‭ ‬اهریمن‭ ‬وعده‌ی‭ ‬غذاهای‭ ‬گوشتی‭ ‬لذیذ‭ ‬به‭ ‬ضحاک‭ ‬داد‭ ‬تا‭ ‬با‭ ‬خوراندن‭ ‬گوشت‭ ‬به‭ ‬ضحاک‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬قسی‌القلب‭ ‬کند‭.‬

‭ ‬اهریمن‭ ‬سفره‌های‭ ‬بسیار‭ ‬رنگینی‭ ‬با‭ ‬خورش‌های‭ ‬گوناگون‭ ‬و‭ ‬گوارا‭ ‬از‭ ‬پرندگان‭ ‬و‭ ‬چهارپایان‭ ‬آماده‭ ‬کرد‭. ‬

روز‭ ‬اول‭ ‬برای‭ ‬او‭ ‬زرده‌ی‭ ‬تخم‌مرغ‭ ‬آماده‭ ‬کرد‭. ‬روز‭ ‬دوم‭ ‬کبک‭ ‬و‭ ‬تذرو‭ ‬سفید،‭ ‬روز‭ ‬سوم‭ ‬مرغ‭ ‬و‭ ‬کباب‭ ‬بره‭ ‬و‭ ‬روز‭ ‬چهارم‭ ‬خورشتی‭ ‬از‭ ‬فیله‌ی‭ ‬گوساله‭ ‬با‭ ‬گلاب‭ ‬و‭ ‬زعفران‭.‬

ضحاک ‭ ‬خوشنود‭ ‬بود‭ ‬و‭ ‬روز‭ ‬چهارم‭ ‬ضحاک‭ ‬شکم‌پرور‭ ‬چنان‭ ‬شاد‭ ‬شد‭ ‬که‭ ‬رو‭ ‬به‭ ‬جوان‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬گفت‭: ‬“هر‭ ‬چه‭ ‬آرزو‭ ‬داری‭ ‬از‭ ‬من‭ ‬بخواه”‭. ‬اهریمن‭ ‬که‭ ‬جویای‭ ‬این‭ ‬فرصت‭ ‬بود‭ ‬گفت‭: ‬“شاها‭! ‬دل‭ ‬من‭ ‬از‭ ‬مهر‭ ‬تو‭ ‬لبریز‭ ‬است‭ ‬و‭ ‬جز‭ ‬شادی‭ ‬تو‭ ‬چیزی‭ ‬نمی‌خواهم‭ ‬اما‭ ‬تنها‭ ‬یک‭ ‬آرزو‭ ‬دارم‭ ‬و‭ ‬آن‭ ‬این‭ ‬است‭ ‬که‭  ‬اجازه‭ ‬دهی‭ ‬دو‭ ‬کتف‭ ‬تو‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬راه‭ ‬بندگی‭ ‬ببوسم”‭. ‬

ضحاک‭ ‬اجازه‭ ‬داد‭. ‬اهریمن‭ ‬لب‭ ‬بر‭ ‬دو‭ ‬کتف‭ ‬شاه‭ ‬گذاشت‭ ‬و‭ ‬ناگاه‭ ‬از‭ ‬روی‭ ‬زمین‭ ‬ناپدید‭ ‬شد‭.‬

بر‭ ‬جای‭ ‬لبان‭ ‬اهریمن‭ ‬بر‭ ‬دو‭ ‬کتف‭ ‬ضحاک‭ ‬دو‭ ‬مار‭ ‬سیاه‭ ‬روئید‭. ‬مارها‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬بن‭ ‬بریدند‭ ‬اما‭ ‬به‭ ‬جای‭ ‬آنها‭ ‬بی‭ ‬درنگ‭ ‬دو‭ ‬مار‭ ‬دیگر‭ ‬روئید‭.

ضحاک ‭ ‬پریشان‭ ‬شد‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬پی‭ ‬چاره‭ ‬افتاد‭. ‬پزشکان‭ ‬هر‭ ‬چه‭ ‬کوشیدند‭ ‬فایده‭ ‬نداشت‭. ‬

وقتی‭ ‬همه‭ ‬پزشکان‭ ‬درماندند‭ ‬اهریمن‭ ‬باز‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬پزشکی‭ ‬ماهر‭ ‬درآورد‭ ‬و‭ ‬نزد‭ ‬ضحاک‭ ‬رفت‭ ‬و‭ ‬گفت‭: “‬بریدن‭ ‬ماران‭ ‬سودی‭ ‬ندارد‭. ‬

داروی‭ ‬این‭ ‬درد‭ ‬مغز‭ ‬سر‭ ‬انسان‭ ‬است‭. ‬

برای‭ ‬آن‌که‭ ‬ماران‭ ‬آرام‭ ‬باشند‭ ‬و‭ ‬گزندی‭ ‬نرسانند‭ ‬چاره‭ ‬آن‭ ‬است‭ ‬که‭ ‬هر‭ ‬روز‭ ‬دو‭ ‬تن‭ ‬را‭ ‬بکشند‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬مغز‭ ‬سر‭ ‬آنها‭ ‬برای‭ ‬ماران‭ ‬خورش‭ ‬بسازند‭. ‬

شاید‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬راه‭ ‬سرانجام‭ ‬ماران‭ ‬بمیرند‭” ‬اهریمن‭ ‬که‭ ‬با‭ ‬آدمیان‭ ‬و‭ ‬آسودگی‭ ‬آنان‭ ‬دشمن‭ ‬بود،‭ ‬می‭ ‬خواست‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬راه‭ ‬همه‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬کشتن‭ ‬دهد‭ ‬و‭ ‬نسل‭ ‬آدمیان‭ ‬را‭ ‬براندازد‭.‬

در‭ ‬همین‭ ‬روزگار‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬جمشید‭ ‬را‭ ‬غرور‭ ‬گرفت‭ ‬و‭ ‬فره‭ ‬ایزدی‭ ‬از‭ ‬او‭ ‬دور‭ ‬شد‭.  ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬ایرانیان‭ ‬که‭ ‬برای‭ ‬آرام‭ ‬کردن‭ ‬اوضاع‭ ‬کشور‭ ‬در‭ ‬جست‌وجوی‭ ‬پادشاهی‭ ‬نو‭ ‬بودند‭ ‬به‭ ‬او‭ ‬روی‭ ‬آوردند‭ ‬و‭ ‬بی‭ ‬خبر‭ ‬از‭ ‬جور‭ ‬و‭ ‬ستمگری‭ ‬ضحاک‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬بر‭ ‬خود‭ ‬پادشاه‭ ‬کردند‭. ‬

ضحاک‭ ‬سپاهی‭ ‬فراوانی‭ ‬آماده‭ ‬کرد‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬دستگیری‭ ‬جمشید‭ ‬فرستاد‭ . ‬جمشید‭ ‬تا‭ ‬صد‭ ‬سال‭ ‬خود‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬دیده‭ ‬ها‭ ‬نهان‭ ‬می‌داشت‭ ‬اما‭ ‬سرانجام‭ ‬در‭ ‬کنار‭ ‬دریای‭ ‬چین‭ ‬به‭ ‬دام‭ ‬افتاد‭. ‬ضحاک‭ ‬فرمان‭ ‬داد‭ ‬تا‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬اره‭ ‬به‭ ‬دو‭ ‬نیم‭ ‬کردند‭ ‬و‭ ‬خود‭ ‬تخت‭ ‬و‭ ‬تاج‭ ‬و‭ ‬گنج‭ ‬و‭ ‬کاخ‭ ‬او‭ ‬را‭ ‬صاحب‭ ‬شد‭. ‬جمشید‭ ‬سراسر‭ ‬هفتصد‭ ‬سال‭ ‬زیست‭ ‬و‭ ‬هرچند‭ ‬به‭ ‬فره‭ ‬وشکوه‭ ‬او‭ ‬پادشاهی‭ ‬نبود‭ ‬سرانجام‭ ‬به‭ ‬تیره‌بختی‭ ‬از‭ ‬جهان‭ ‬رفت‭. ‬و‭ ‬این‭ ‬گونه‭ ‬ضحاک‭ ‬بر‭ ‬تخت‭ ‬پادشاهی‭ ‬ایران‭ ‬می‌نشیند‭. ‬داستان‭ ‬پادشاهی‭ ‬ضحاک‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬شماره‌ی‭ ‬بعد‭ ‬خواهیم‭ ‬گفت‭.‬