(ســازمانهای مردم َ نهــاد یــا س َ ــمن )-Non Organization governmental و بــه اختصــار: (NGO )بــه اَشــکال و اَنحــای مختلــف در سراســرجهــان اســتفاده میشــود و بــا توجــه بـه بافـت کالمـی کـه در آن مـورداسـتفاده قـرار گرفتــه، بــه انــواع گوناگــون ســازمانها اشــاره میکنــد. NGO یــک ســازمان غیردولتــی و غیرانتفاعــیاســت. نــه وابســته بــه دولــت اســت و نــه اثــری از حاکمیــت درون آن پیــدامیشــود. و نــه بودجــهای از دولــت بــه صــورت رســمی میگیــرد ولــی دارایاساســنامه مــدون اســت و تشـکیالت آن از قبـل ثبـت شـده اسـت.
یکـی از مهمتریــن خصوصیــاتNGO داوطلبانــه بــودن آناســت کــه بــا توجــه بــه نیــاز جامعــه ایجــاد میشــود. اگــر چــه مؤسســات داوطلبانــه ای کــه توســط شــهروندان تأســیسمــی شــود در طــول تاریــخ ســابقه دارد، بــا ایــن حــال ســازمان هــای غیردولتــیکــه امــروزه بــه خصــوص در ســطح بیــن المللــی وجــود دارنــد، در دو قــرناخیــر توســعه یافتــه انــد. یکــی از اولیــن ســازمانهای از ایـن دسـت، کمیتـهبیـن المللـی صلیـب سـرخ اســت کــه بــزرگ تریــن گــروه جهانــی ســازمان هــایغیردولتــی بشردوســتانه مــی باشــد. ســازمانهــای غیردولتــی بیــن المللــی، بــه هــر سـازمان بیـن المللـی کـه توسـطمعاهـدات یبـن المللــی ایجــاد نشــده باشــند، اطــلاق مــی شــود.
ایــن قانــون در ۲۷ نوامبــر ۱۹۵۰ میــادی بــه تصویـبرسـید. نقـش حیاتـی NGOهـا وگـروه هــای اصلــی دیگــر در توســعه پایــدار و روابــط مشــورتی بیــن ســازمان ملــل و ســازمان هـای غیردولتـی همـواره مـورد تأکیــد بــوده اســت. جهانــی شــدن در قــرن بیســتم باعـث افزایـش اهمیـتNGO هـا در جهـان شـد.بسـیاری از مســایل در درون یــک ملــت قابــل حــل نبــوده و پیمــان هــای بیــن المللــی و ســازمان هــای بیــن المللــی چــون ســازمان تجــارت جهانــی نقــش محــوری را بــرای ســرمایه داری ایفــا مــی کننــد. در تــلاش بـرای متعـادل کـردن ایـن روندهـا، سـازمان هـای غیردولتـی بـه منظـور تأکیـد بـر مسـایل انسـانی، اهــداف توســعه ای و توســعه پایــدار گســترش یافتنـد.
نمونـه بـارز ازایـن دسـت سـازمان هـا، اجـلـاس اجتماعــی جهانــی اســت کــه مقابــل معاهـده اجـلاس اقتصـادی جهانـی کـه هـر سـاله در ژانویـه در داووس سـوییس برگـزار مـی شـوداســت.ســازمانهای مــردم نهــاد در ایــران بــه صــورت رســمی اواخــر دولــت اصالحــات پــا گرفتنــد. هرچنــد فعالیتهــای خودجــوش اجتماعــی در ســابقه تاریخــی ایــران فــراوان بــه چشــم میخــورد، امــا شــکل ســر و ســامان یافتــه و مدنــی آن بــه اســم »دولــت اصلاحــات« ضــرب شــد. »جامعــه مدنــی«از جملــه مفاهیــم مناقشــه برانگیـز دوران اصالحـات و پـس از آن بـه شـمار مــیرود.پیــروزی رییــس جمهــور اصالحــات در دوم خــرداد 76 ،ســرآغاز مســیری بــودکــه در آن مــردم بتواننــد بــر اســاس علایــق خــود، »تشـکل یافتگی« را تجربـه کننـد. کوچـک سـازی دولــت و اســتفاده ازظرفیــت همــه شــهروندان، بــرای رییس جمهــور دوران اصلاحــات و بخــش عمــده ای از اصلــاح طلبــان یــک بــاور بــود و از همیـن رو بهـا دادن بـه کار حزبـی وتشـکلهای سیاســی و جریانــات دانشــجویی، رونــق بخشــی بـه مطبوعـات، توانمنـدبخـش خصوصـی، اعتبـار دادن بــه نقــش انجمنهــای صنفــی و مشــارکت دادن تشــکلهای مدنــی کــه در حوزه هــای تخصصــی خــود، از حقــوق شــهروندی گرفتــه ودغدغه هــای زنــان، کارگــران و فرهنگیــان تــا محیــط زیســت و آســیب های اجتماعــی فعالیــت میکردنــد، بــه بخــش ثابــت رفتــار دولــت و مجلــس اصلاحــات و حتــی شــوراها و شــهرداریها بــدل شــد.
NGOهــا کــه بعدهــا ســازمانهای مردمنهــاد )ســمن( نامیــده شــدند، نیــزمحصــول ایــن دوران هســتند طــی ســالهای گذشــته ایــن ســازمانها بــا بــی مهــری از ســوی دولــت نهــم و دهــم ً تقریبــا منــزوی شــدند کــه طبــق آمــار اعـلـام شــده، دولــت هشــتم در ســال 84 بــا بیــش از 4 هــزار ســمن بــه دولــت نهــم تحویــل داده شــده و در ســال 92 بــا تنهــا 54 ســمن بــه دولـت یازدهـم رسـیده و در حـال حاضـر550 سـمن در حـال فعالیـت انـد و بـا روی کار آمــدن دولــت تدبیــر و امیــد دریچــه امیــد روی ایــن نــوع فعالیتهــا نیــز گشــوده شــد. دولــت یازدهــم بــا نــگاهتوســعه ¬نگــر خــود، در اولیــن گام طــی یــک نشســت هــم اندیشــی، ایــن ســازمانها را بــه آشــتی فراخوانـد.
از ایـن رو وزیـر کشـور بـا نماینـدگان NGOهـا بـه گفـت و گـو نشســت و مشــکالت آنهــا را شــنید. همچنیـن حجـت االسـام دکتـر حسـن روحانــی رئیــس جمهورکشــورمان بــا حضــور در نخســتین همایــش ملــی سـازمان هـای مـردم نهـاد کـه در تـالار بــزرگ وزارت کشــور برگــزار شــد گفــت: »اســاس سیاســت دولــت یازدهــم بــر ایــن اســت کــه در همــه امــور تــا آن جــا کــه مــی توانیــم وظایــف را بــه مــردم، تشــکل هــا و انجمــن هــا واگــذار کنیــم کــه یـک پـا خصوصـی، یـک پـاغیردولتـی و یـک پــا دولــت اســت. ایــن دولــت تشــکل هــای مردمــی و ســازمانهــای مردمــی را تهدیــد نمــی بینــد و حتــی بــه عنــوان فرصــت تلقــی مــیکنــد. دولــت معتقــد اســت بــرای توســعه کشــور نیازمنــد یــک جامعــه قدرتمنــد بــوده و جامعــه قدرتمنــد نیازمنــد بــه مشــارکت بیشــتر مــردماســت و هــر چقــدر مشــارکت مــردم تســهیل شــود جامعــه و دولــت قــوی تــر وقدرتمندتــر میشــود.
دولــت قدرتمنــد در یــک جامعــه قدرتمنــد شــکل میگیــرد ومــا امــروز هــم مشــکالت فراوانــی داریــم و هــم اهــداف بلنــدی، و بــرای رفــع و حــل مشــکالت نیازمنــد ســازمانهای غیردولتــی و مردم نهــاد هســتیم.« و امـا در اسـتان کرمـان نیـز تاسـیس اولین تشـکل مــردم نهــاد بصــورت رســمی در ســال 1378 اتفــاق افتــاد کــه طبــق آمــاراعــام شــده از ســوی معاونــت جوانــان اداره کل ورزش و جوانــان اســتان کرمــان، هــم اکنــون در اســتان کرمــان حــدود یکصــد و 50 ســمن مجــوزگرفتــه انــد کــه بصــورت فعــال و نیمــه فعــال مــی باشــند. همچنیـن سـازمان جوانـان در سـال جـاری بـرای اســتان کرمــان ســهمیه صــدور مجــوز 40 ســمن را در نظــر گرفتــه اســت. مطمئنـا بازگشـت بـه دوران طالیـی و اثـر بخـش ســمن هــا در زمــان اصلاحــات جــز بــا فعــال شــدن تشــکل هــا و نگاهــی بــدور ازبدبینــی دولــت هــا میســر نخواهــد شــد. در ایـن نوشـته سـعی بـر آن شـد کـه بـه شــکل گیــری و تاریخچــه ســازمانهــای مـردم نهـاد در جهــا ن ، ایــران و بصــورت گــذرا در اســتان کرمــانپرداختــه شــود.در شــماره ی بعــد ســعیبــر پیگیــری وضعیــت ایــن تشــکل هــا در اســتان کرمــان و عوامــل موثــربــر کامیابــی و یـا رکـود آنهـا خواهیـم داشـت.