-مهشید ایرانی-
طیف گستردهای از بیماریهای زنان با معاینات دورهای قابل پیشگیری و درمان است. این بیماری ها در صورت عدم درمان موجب بروز بیماری های مزمن در بانوان می شود. دکتر اعظم برخورداری متخصص زنان، زایمان و نازایی و فلوشیپ جراحی لاپاراسکوپی، با بیان نکاتی راجع به سلامت بانوان، نشانه‌هایی را که با مشاهده آن مراجعه به پزشک الزامی است را برشمرده است.
لطفا خودتان را معرفی کنید.
اعظم برخورداری هستم. متولد سال 1359 و اصالتا سیرجانی هستم. دوره تخصص را در دانشگاه علوم پزشکی کرمان گذراندم و فوق تخصصم را از دانشگاه تهران اخذ نمودم.
به چه دلیل رشته زنان را برای تخصص انتخاب کردید؟
کلا پزشکی را دوست داشتم. از طرفی مشکلات زنان در جامعه همیشه یکی از دغدغه‌های من بود و هست، رشته زنان را انتخاب کردم تا بتوانم در رشته تحصیلی ام به زنان کشورم کمک کنم. از طرفی در دوره عمومی بخش زنان از جذابیت بیشتری برایم برخوردار بود.
آیا تجربه کار در مناطق محروم را دارید؟
طرح عمومی‌ام را در اطراف روستاهای هم مزر فارس و کرمان گذراندم و طرح تخصصی جیرفت بودم.
شرایط آن مناطق را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در جیرفت با توجه به میزان بالای زایمان امکانات موجود جوابگوی نیاز منطقه نبود. با وجودی که در شهرستان جیرفت بیمارستان تخصصی زنان و زایمان مجزا از بیمارستان اصلی شهر بود، اما به دلیل بارداری‌های زیاد نه تخت به اندازه موجود بود و نه سه نیروی متخصصی که در آنجا حضور داشتیم جوابگوی نیاز مراجعین بود. بارها پیش می‌آمد که خانم باردار در فاز زایمان به ناچار باید حتی ساعت‌ها منتظر می‌ماند تا تخت خالی شود. البته این جریان مربوط به سال های 92 تا 94 است و گویا خوشبختانه در حال حاضر شرایط بهتر شده است.
به عنوان یک متخصص با این تفکر موافق هستید که “قاعدگی همیشه با درد همراه است”؟
متاسفانه این یک باور غلط است. درد معمولا نشانه وجود مشکل و زنگ خطر است. من بواسطه گرایش فوق تخصصم که لاپاراسکوپی و آندومتریوز است بیماران بسیاری در این زمینه داشتم. درد قاعدگی مسئله ای نیست که نسبت به آن بی تفاوت بود. درد های قاعدگی منشا یک بیماری خاص از جمله اندومیزیوم است. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده نشود فرد با مشکلات جدی از جمله چسبندگی‌های لگنی و بالا رفتن احتمال نازایی مواجه میشود. در صورتیکه اگر زودتر نسبت به درمان آن اقدام شده بوده بسیاری از این مشکلات رخ نمی‌داد. البته درد قاعدگی طبیعی هم داریم. توصیه میکنم در صورت بروز هر نوع درد به پزشک متخصص مراجعه کنید تا بررسی های لازم انجام شود و با انجام معاینات پزشکی مشخص شود درد طبیعی است یا خیر. به طور کل درد های خفیف در روزهای اول طبیعی است، اما اگر درد در حدی باشد که شما را در انجام فعالیت های روزانه با مشکل مواجه کند حتما باید ریشه یابی شود.
خانمها از چه زمانی باید معاینات دوره ای را شروع کنند؟
هر خانمی بعد از ازدواج باید معاینات دوره ای را انجام دهد. دختران مجرد نیز بر اساس سن و روابط جنسی باید معاینات دوره ای داشته باشند. معاینات عمومی زنان شامل سینه، رحم و تخمدان میشود. در مورد برسی سینه خانم‌هایی که سابقه سرطان سینه در فامیل‌های درجه یک و دو نداشته باشند و علائمی همچون درد و ترشح نداشته باشند بعد از 40 سالگی باید معاینات دوره ای را آغاز کنند. ضمن اینکه بعد از هر قاعدگی خانمها باید خودشان معاینات سینه را انجام دهند. با توجه به شیوع سرطان سینه که در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته، این معاینات شخصی به شدت توصیه میشود.
این شرایط برای بانوانی که سابقه سرطان در اعضای خانواده دارند از سنین کمتر ضرورت می‌یابد. در مورد بررسی رحم و تخمدان؛ معاینات دوره ای با توجه به شرایط و وجود فیبروم و کیست متفاوت است. تست پاپ اسمیر نیز که مربوط به تشخیص سرطان دهنه رحم است برای تمام خانم های بالای 21 سال که فعالیت جنسی دارند ضروری است و به راحتی بدون درد در مطب انجام میشود.
مصرف چه مکمل‌هایی را برای بانوان توصیه می‌کنید؟
کلسیم یکی از مکمل های بسیار مهم برای خانمها بخصوص در سن یائسگی است. کمبود این ماده در بدن باعث کم کاری تیروئید و پوکی استخوان میشود. به دلیل قاعدگی اکثر خانمها دچار کمبود آهن هستند اما الزاما نه تمام خانمها، توجه داشته باشید هر کمبود آهنی در بدن به دلیل قاعدگی نیست. اگر فردی به طور معمول در برنامه غذایی روزانه به میزان کافی از منابع آهن تغذیه کند، نیاز به مصرف روزانه قرص آهن ندارد. مکمل دیگری که کمبود آن در ایران رایج است ویتامین دی است. بواسطه نوع پوشش و دریافت کمتر نور خورشید اکثر خانم‌های ایرانی نیاز به مصرف ویتامین دی دارند. البته میزان مصرف هر کدام از مکمل ها برای هر فرد بر اساس فاکتور های خونی متفاوت است.
سطح درمان ناباروری را در ایران و مخصوصا در کرمان نسبت به جهان چطور ارزیابی می‌کنید؟
کشور ما در زمینه درمان ناباروری جایگاه خوبی در جهان دارد. نیروی متخصص و فوق تخصص به میزان کافی وجود دارد. روش های روز دنیا در ایران هم انجام می شود. بیشترین تخصص را در زمینه زنان در رشته ناباروری داریم. آزمایشگاه های خوب و تکنیسین های عالی در کشور و در کرمان موجود است. ضمن آنکه در کرمان مراکز دولتی و خصوصی در زمینه درمان ناباروری وجود دارد.
لطفا کمی راجع به جراحی‌های لاپاروسکوپی و هیستروسکوپی برایمان توضیح دهید.
لاپاروسکوپی نوعی جراحی است که در آن جراحی بدون شکافت های بزرگ پوستی و تنها با چند شکاف کوچک انجام میشود. در جهان اکثر جراحی‌ها به سمت لاپاروسکوپی رفته است. در کشور ما هم این جراحی ها در اکثر بیمارستان‌ها انجام میشود. دوران نقاهت کمتر و بازگشت هرچه سریعتر به فعالیت های روزانه باعث شده تا در مورد عمل های مربوط به بانوان نیز این روش جراحی نسبت به جراحی معمولی ترجیح داده شود؛ زیرا امروزه اکثر خانمها دارای مسئولیت‌های اجتماعی هستند و بازگشت سریع به محل کار یکی از فاکتورهای تاثیرگذار درانتخاب شیوه درمان است. برداشتن رحم، کیست، فیبروم، افتادگی رحم، بستن و برداشتن لوله، عمل‌های مربوط به چسبندگی‌های لگنی همه با لاپاروسکوپی انجام می‌شوند. از جمله نقاط مثبت این نوع عمل نسبت به عمل های معمولی، کم بودن ریسک عفونت و خونی ریزی است.
هیستروسکوپی نیز نوعی جراحی است که در آن دوربین از طریق واژن وارد رحم شده و هیچ برشی در شکم صورت نمیگیرد. بوسیله دوربین های مخصوص، مستقیما داخل رحم دیده میشود و در صورت وجود ضایعه، آن‌را از بدن خارج میکنیم. تمام این روش های جدید به بیمار کمک می‌کند تا عارضه‌های جسمی و روحی برای بیماران به حداقل برسد. تنها نقطه منفی در این جراحی‌ها هزینه بالاتر این نوع جراحی نسبت به جراحی معمولی است. و تنها دلیل این موضوع هم گران بودن دستگاه‌هایی است که این نوع جراحی با آنها انجام میشود.
با توجه به شغلتان که با بانوان در ارتباط هستید، عمده‌ترین دغدغه زنان را چه چیز ارزیابی می‌کنید؟
در جامعه ما مسئولیت خانه داری و تربیت فرزند به طور عمده به عهده زنان گذاشته شده است. در دنیای امروز که زنان دوشادوش مردان به کار خارج از خانه مشغول هستند، منطقی و منصافه‌تر است که مسئولیت های داخل منزل نیز بین زن و شوهر تقسیم شود. اما در اکثر مواقع درک متقابلی وجود ندارد و همسران حاضر به پذیرش این مسئله نیستند. مشکلات بسیاری از مراجعین من نه جسمی بلکه ناشی تنش‌های روحی است.
کاش مراکز مشاوره در کشور بیشتر می شد و این مراکز تحت پوشش بیمه‌ای قرار می‌گرفتند تا تعداد افراد بیشتری قادر به مراجعه به آنها بودند. زنان باید به جسم و روح خود توجه بیشتری داشته باشند. مورد بعدی که در بواسطه شغلم با آن روبرو شده ام وجود سیاستهای مرد سالارانه در مورد زنان است. در رشته ما یک خانم برای انجام کلیه عمل هایی که مربوط به مسئله باروری است نیازمند کسب اجازه از همسرش است اما این قانون در مورد آقایان وجود ندارد. مردان میتواند بدون اطلاع از همسرشان هرگونه جراحی مربوط به باروری را انجام دهند. فرزندآوری یک مسئله دو طرفه است که زن و مرد به یک اندازه در آن شریک هستند پس قانون حاکم بر آن نیز باید حقوق یکسانی برای دو طرف قائل شود. قانون موجود این تصور را در اجتماع به وجود می‌آ‌ورد که مردان مالک وجود همسران خود هستند.