دکمه از کجا آمد؟ دکمــه در آغــاز نمــادی بــر روی لبــاس مــردان بــود و اســتفاده از آن بــر روی لبــاس زنــان ممنــوع. انقــاب فرانســه بــه ایــن قاعــده پایــان داد. امـا چـرا دکمـه روی لبـاس مـردان در سـمت راسـت و لبـاس زنـان سـمت چـپ قـرار دارد؟ در بســیاری از فرهنگهــا دکمــه در آغــاز کاربــردی نداشــت و بیشــتر یــک نمــاد بــر روی لبــاس مــردان بــود. ایــن نمادهــا وضعیــت طبقاتــی و صنفــی مــردان را روشــن میکردنــد تولیــد ایــن نمادهــا بــر روی دکمــه توســط هنرمنــدان و صنعتگــران صــورت میگرفــت و هرچــه جایــگاه »مــرد« باالتــر، لباسهایــش هــم گرانقیمتتــر بــود و بــه همــان صــورت جنــس و کار صــورت گرفتــه بــر روی دکمــه نیــز تاثیــر داشــت. تــا پیــش از انقــاب فرانســه دوختـن دکمـه بـر روی لبـاس زنـان ممنـوع بـود و تــازه در پایــان قــرن هجدهــم بــود کــه دکمــه بــه عنــوان عنصــری »رادیــکال« بــر روی لبــاس زنــان راه یافــت. بــا خــروج دکمــه از حیطــه »نمادهــا« و ورود آن بــه حیطــه مــد بانــوان در واقــع یــک رنســاس در تولیــد دکمــه صــورت گرفــت و دکمههایــی از جنـس شیشـه، سـرامیک و برنـز، شــاخ حیوانــات، چــرم و چــوب تولیــد شــدند کــه تولیــد آنهــا مســتلزم همــکاری بیشــتر بیــن هنرمنــدان و صنعتگــران بــود علیرغـم خـروج دکمـه از حیطـه »نمادهــا« ایــن عنصــر بیشــتر جنبــه تزئینــی داشــت و فاقــد »کاربــرد« در پوشــیدن لبــاس بــود. بــا انقــاب صنعتــی و افزایــش تولیــدات مانوفاکتــور و ســپس کارخانــهای و تولیــد انبــوه وجــه هنــری دکمــه ناپدیــد شــد. گرچــه در عصــر تولیــد انبــوه »وجــه هنــری« دکمــه ناپدیــد شــد، امــا ایــن عنصــر در لبــاس دارای کاربــردی بــرای بســتن پیراهــن، کــت، دامــن و پالتــو شــد و تــا ســالها بیرقیــب مانــد. در اوائـل قـرن بیسـتم، توجـه طراحـان مـد بـار دیگــر بــه »وجــه هنــری« دکمــه جلــب شــد. طراحانــی چــون الســا شــیاپارلی از هنرمنــدان دعــوت کردنــد تــا دکمههایــی هنــری بیافریننــد. یکـی از بهتریـن نمونههـای ایـن همـکاری بیـن او و آلبرتــو جیاکومتــی، نقــاش و مجسمهســاز دیــده میشــود. دکمــهای برنــزی کــه در مــوزه هنرهــای دکوراتیــو فرانســه نگهــداری میشــود. ایــن دکمــه شــاهدی از تلفیــق هنــر، طراحــی و مــد در قــرن بیســتم اســت. بعــد از جنــگ جهانــی دوم طراحانــی چــون دیـور، ایـو سـان لـوران و شـانل بـا حفـظ »وجـه کاربــردی« دکمــه در طرحهــای خــود در آن جایـی یافتنـد بـرای نوشـتن و حـک نـام خـود. کریســتین دیــور زمانــی گفتــه بــود کــه »دکمــه کمــک میکنــد تــا بــه لبــاس معنــی واقعــی آن داده شــود«. . امــا چــرا دکمــه بــر روی لبــاس مــردان در ســمت راســت قــرار دارد. مــردان در گذشــته شمشــیر خــود را در ســمت چــپ میبســتهاند. دکمههــا در گذشــته از دکمههــای امــروز قــدری بزرگتــر بودنــد و ایــن خطــر وجــود داشــت کــه هنــگام کشــیدن شمشــیر از نیــام بخشــی از آسـتین در ایـن دکمههـا گیـر کنـد و در شـرایط بحرانـی میتوانسـت گیرکـردن آسـتین در دکمـه بــه قیمــت جــان تمــام شــود. بــا قرارگرفتــن دکمــه بــر روی لبــاس زنــان و کاربــردی شــدن آن بــرای بســتن لبــاس، دیگــر رشــتههای نخــی در پشــت لبــاس کــه بایــد توسـط فـرد دیگـری کشـیده و بسـته میشـدند، منســوخ شــدند. امــا چــرا دکمــه روی لبــاس زنــان در ســمت چـپ قـرار دارد. در گذشـته خدمـه، لبـاس زنـان اشـراف را بـر تنشـان میپوشـاندند و بـه همیـن خاطــر خیاطانــی کــه لبــاس زنــان اشــراف را میدوختنــد، ایــن دکمههــا را در ســمت چــپ قــرار میدادنــد تــا بســتن آنهــا بــرای خدمــه راحتتـر باشـد. ایـن »رسـم« تـا امـروز هـم در دوخــت لباسهــای زنانــه رعایــت میشــود. علیرغــم جهانــی شــدن، جالــب اینکــه بــه لحــاظ تاریخــی نصــب دکمــه زنــان و مــردان در ســمت چــپ و راســت فقــط در فرهنگهــای اروپایــی دیــده میشــود و مثـا در ژاپـن بـا آمـدن زیـپ و ولکــرو )بســتقالبدار( رقبــای جــدی بــرای دکمــه پیــدا شــدند. زیــپ و ولکــرو )بســتقالبدار( بخصــوص در لباسهــای راحــت و اســپرت بصــورت گســترده کاربــرد پیــدا کردنــد و اســتفاده از دکمــه در بخشهــای وســیعی از منســوجات معنــی خــود را از دســت داد.گرچــه زیــپ و ولکــرو )بســت قالبــدار( در بخـش منسـوجات راحـت و اسـپرت کاربـرد خـود را پیـدا کردنـد، امـا دکمـه همچنـان در لباسهـای رســمی، گرانقیمــت و کارهــای طراحــان مطــرح مــد جایــگاه ویــژه خــود را حفــظ کــرده اســت.
