مانند بسیاری از امور دیگر، سفررفتن نیز امروزه نسبت به گذشته با تغییراتی روبرو شده است. اکثر افراد تمایل دارند تا سفرشان به همراه فردی باشد که اطلاعات ویژه‌ای در مورد تاریخ، باستان شناسی، یادمان‌ها و آثار هنری، محیط فرهنگی، طبیعت و جاذبه ها، اماکن در اختیار آنان قرار دهند.
لیدری تور به گمان اینکه، این افراد همیشه در سفر هستند، در ابتدا شغلی راحت به نظر میرسد، اما مانند هر شغل دیگری؛ تور لیدری نیز با چالش‌هایی همراه است.
عاطفه بابایی که به عنوان تور لیدر، از سال ۹۸ به طور رسمی کار خود را اغاز نموده، در مصاحبه‌ای اختصاصی با نشریه زن و اجتماع از چالش‌های این شغل سخن گفته که شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم.
خانم بابایی چطور این شغل را برای خود انتخاب کردید؟
من دانش آموخته رشته مهندسی صنایع هستم و شغل اصلی و منبع درآمدم از آن طریق است و لیدری تور را در کنار آن انجام میدهم.
تورلیدی را به دلیل علاقه به سفر و معرفی جاذبه‌های گردشگری به افراد انتخاب کرده ام.
ایده این شغل مربوط به زمانی است که در مقطع ارشد در یکی از شهرهای شمالی قبول شدم. خانواده که برای دیدنم می‌آمدند همیشه چند روز را به گردش و معرفی آن منطقه به خانواده اختصاص میدادم.
آیا تفاوتی میان آن زمان و الان که تور لیدر هستید، وجود دارد؟
قطعا تفاوتی بین زمان قبل و بعد از تور لیدری من وجود دارد. من بارها شیراز رفته بودم اما شیرازی که بعد از سال ۹۸ (بعد از اتمام دوره تورلیدری) رفتم برایم بسیار متفاوت بود و با نگاه دیگری جاذبه ها را میدیدم.
تورهایی که شما برگزار می‌کنید چه وجه تمایزی با دیگر تورها دارد؟
در مرحله اول به منظور کمک به جوامع محلی، گرفتن اقامتگاه از برپایی کمپ؛ برایم ارجحیت دارد، علاوه بر این حفظ طبیعت از این طریق بهتر انجام میشود. از سوی دیگر دوست دارم بیشترین زمان ممکن را به دیدن مکان‌های طبیعی و تاریخی اختصاص دهم، تا اینکه به منظور کم کردن بخشی از هزینه ها، زمانی صرف آشپزی شود. اکثر تورهایی که برگزار میکنم دارای اقامتگاه و غذا می‌باشند.
ذکر یک مورد ضروری است تورلیدر (Tour Leader) در واقع کسی است که سرپرستی و مسئولیت تور را بر عهده دارد و سفر را مدیریت می‌کند. راهنمای تور (Tour Guide) کسی است که وظیفه توضیح دادن سایت‌ها و دادن اطلاعات در زمینه سفر برای مسافران را بر عهده دارد. باید مسیر و مقصد را کامل بشناسد. اما در ایران به دلیل ضعف در ساختار گردشگری، معمولا این دو کار را یک نفر انجام میدهد. البته من سعی میکنم به منظور کمک به اقتصاد جامعه از راهنمایان محلی استفاده کنم.
برای افرادی که تمایل دارند با تور سفر کنند چه توصیه‌هایی دارید؟
اول از همه به مجوز تور دقت کنید. اگر با تورهای بدون مجوز به سفر بروید هیچ کسی و یا هیچ ارگانی هیچ گونه مسولیتی در قبال شما ندارد. نکته بعدی در انتخاب تور؛ انتخاب تورلیدر مناسب است. داشتن کارت و همچنین بررسی تجربه‌های قبلی لیدر تور از فاکتورهای مهم در انتخاب تور است. لیدر باید به مسیرها و وضعیت آب و هوایی و گونه‌های حیوانی محل آشنایی داشته باشد. مخصوصا در تورهای طبیعت گردی این نکات اهمیت ویژه‌ای دارند.
صرفا هزینه‌ها را مقایسه نکنید و جهت مقایسه تورها حتما خدمات تور را بررسی کنید.
و آخرین توصیه اینکه “سفر برو، پولت برمیگرده، عمر و جوونیت نه”.
از نظر شما یک تورلیدر چه مهارت‌هایی باید داشته باشد؟
یک تور لیدر علاوه بر داشتن تسط و آشنایی به منطقه و فرهنگ بومیان آن منطقه باید در حوزه مدیریت نیز توانایی‌های داشته باشد و از لحاظ شخصیتی بتواند با اقتدار تصمیمات اتخاذ شده را اجرایی کند. برنامه ریزی و زمانبندی بخش مهمی از سفر است که یک تور لیدر باید به آن متعهد باشد
به عنوان یک خانم با چه چالش‌هایی روبه‌رو بودید؟
باور اینکه من به عنوان یک خانم راهنمای تور هستم برای بعضی‌ها سخت است. برای مثال در یکی از تورها همسرم نیز حضور داشت، مجوز سفر به نام راهنمای تور که من بودم صادر شده بود. تمام هماهنگی‌ها نیز توسط من صورت گرفته بود اما هنگامی که در پلیس راه میخواستم مجوز را به پلیس ارائه دهم، راننده از همسرم خواست که این کار را انجام دهد. برایم جای تعجب داشت که با وجودی که مجوز به نام من است و تمام هماهنگی ها توسط من انجام شده بود چرا راننده چنین برخوردی کرد.
خانم‌های توانمندی در این زمینه داریم که حتی تورهای خارج از کشور، تورهای تخصصی کوهستان و… را به خوبی برگزار میکنند اما بعضی از افراد هنوز به توانایی خانم‌ها آگاهی ندارند.
مسئله دیگری که شاهد آن بودم عدم اعتماد برخی افراد به لیدر خانم است. در بسیاری از مواقع جوامع محلی چالش هایی حین تور برای راهنما ایجاد میکنند. راهنمای تور به این مسائل و راه های حل کردن چنین چالش هایی آگاه است اما برخی از همسفران در این موارد احساس میکنند باید وارد عمل شوند و به گمان خودشان لیدر خانم توانایی حل چنین مسائلی را ندارد در صورتی که لیدرها چه خانم چه آقا به مسائلی آگاهی دارند که افراد شرکت کننده در تور، اطلاعی از آن ندارند.
از نظر شما به عنوان یک تورلیدر رعایت چه نکاتی برای سفر رفتن ضروری است؟
اولین نکته مسئله احترام به طبیعت است که شامل حوزه گسترده‌ای میشود. مثلا پخش موسیقی با صدای بلند. به این نکته توجه داشته باشید زمانیکه به طبیعت میروید شما به محیط زندگی گونه‌های گیاهی و حیوانی وارد شده اید. صدای بلند موسیقی شما برای بسیاری ازگونه‌ها آزاردهنده است. مسئله زباله که همه با آن آشنایی دارند.
چند جمله کلیشه ای هست که می‌گوید در طبیعت جز رد پا چیزی به جا نگذارید و جز عکس چیزی به همراه نیاورید. برای مثال جزیره هرمز به دلیل اینکه اکثر گردشگران خاک آنرا با خود به همراه آورده‌اند در معرض نابودی قرار گرفته است. البته برخی از این افراد فراموش میکنند خاک را از محل اقامتگاه خود بردارند و برخی دیگر نیز بعد از مدتی نیز از آن خسته می‌شوند و آنرا دور می‌ریزند. اما مسئله‌ای که شاید کمتر به آن توجه شده باشد احترام به جامعه محلی است. وقتی به منطقه‌ای سفر می‌کنید به پوشش و سنت‌های آن منطقه احترام بگذارید و آنرا رعایت کنید.
آیا تمایل به برگزاری تورهای خارج از ایران دارید؟
ایران ما پر از شگفتی است. عقیده دارم از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب هر فصل و هر روز جاذبههایی در ایران وجود دارد تا آنرا ببینیم و از آن لذت ببریم. حیف است تا ایران را کامل ندیدیم، کشورهای دیگر را ببینیم.
مسئله اصلی گردشگری در کرمان از نظر شما چیست؟
دربسیاری از شهرها بافت‌های تاریخی در حال نابودی است. متاسفانه آن طور که شایسته است در حفظ و نگهداری آن تلاش نمی‌شود. در صورتی که اگر به آن توجه شود پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری بسیاری در آن وجود دارد. برای مثال کرمان بافت تاریخی بزرگتری نسبت به یزد داشته است، اما به دلیل‌عدم رسیدگی‌های لازم استان یزد در حال جذب گردشگر و درآمدزایی از این بافت تاریخی است که قابل مقایسه با کرمان نیست. دیدن از بین رفتن این بافت برایم بسیار سخت است.
همچنین کرمان تقریبا از مسیر کلاسیک گردشگری خارج شده و این موضوع باعث شده تا حجم گردشگران کاهش چشم‌گیری داشته باشد. اگر کرمان مجددا به مسیر کلاسیک گردشگری اضافه شود؛ شاهد حضور بیشتر گردشگران به خصوص گردشگران خارجی خواهیم بود.
تور لیدرها در حال حاضر با چه چالش‌هایی روبرو هستند؟
در حال حاضر راهنمایان گردشگری به عنوان فعالین پراثر در حوزه گردشگری از حمایت های کافی برخوردار نیستند. آژانس های گردشگری توانایی لازم در به کارگیری این افراد متخصص را ندارند. متاسفانه تمام مسئولیت برگزاری یک تور به عهده راهنمای آن تور است در صورتیکه آژانس گردشگری باید بخشی از این وظایف را به عهده بگیرد. از سوی دیگر به دلیل عدم حمایت های لازم، انجمن صنفی گردشگران ملقی شده و در حال حاضر راهنمایان تور فاقد انجمن صنفی هستند.
