اهدای خون برای تامین نیاز بیماران همواره مورد تاکید است. این مساله یک نیاز همیشگی است و مشارکت افراد جامعه در این امر خداپسندانه می‌تواند باعث نجات جان افراد بسیاری شود. دریافت کنندگان خون مانند بیماران سرطانی، تالاسمی و هموفیلی در صورت دریافت نکردن این ماده حیاتی ممکن است جان خود را از دست بدهند این در حالیست که بنا به گفته کارشناسان، یک واحد خون، نجات بخش جان سه نفر است.
باید توجه داشت که از افراد دریافت کننده خون، جمعیت زیادی را خانم‌ها شامل می‌شوند؛ این در حالیست که متاسفانه شاهد مشارکت بسیار پایین زنان در زمینه اهدای خون هستیم.
از میان زنان دریافت کننده خون بخش زیادی مربوط به افرادی است که سزارین کرده‌اند. گفته می‌شود سالیانه بیش از ۱۵۰ هزار مادر در سراسر دنیا با تزریق خون و فرآورده‌های خونی از مرگ حتمی ناشی از عوارض بارداری و زایمان نجات پیدا می‌کنند.
مشارکت کمرنگ زنان در اهدای خون در این زمینه نقش زنان به عنوان نیمی از جمعیت کشور و فرهنگ سازان جامعه را نمی‌توان نادیده گرفت؛ این در حالیست که به گفته مصطفی جمالی، مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران آمار اهدای خون بانوان ایرانی کمتر از 5 درصد است. البته این آمار در اروپا 30 درصد بوده و حتی در برخی کشورها به 50 درصد می رسد.
گفته می‌شود در همین کشور خودمان زنان در دوران دفاع مقدس مشارکت 50 درصدی در امر اهدای خون داشته‌اند اما حالا این آمار به کمتر از 5 درصد و کمتر از حد استاندارد کاهش یافته است. این در حالیست که به گفته «بشیر حاج بیگی» سخنگوی سازمان انتقال خون 20 میلیون نفر از بانوان ایرانی دارای شرایط اهدای خون هستند.
در هنگام مراجعه افراد برای اهدای خون دو مساله مدنظر قرار می‌گیرد؛ اول اینکه اهدای خون برای «فرد اهداکننده» مشکلی ایجاد نکند و نکته دوم این است که خون برای «فرد دریافت کننده» مشکلی ایجاد نکند.
طبق اعلام کارشناسان تنها مواردی که مانع خون دهی زنان می‌شود شامل بارداری، شیردهی و سقط جنین است. حتی مصرف قرص ضدبارداری و قاعدگی هم ممانعتی برای اهدای خون بانوان ایجاد نمی‌کند. البته متقاضیان اهدای خون در مراکز اهدا، ابتدا توسط پزشک معاینه شده و هموگلوبین خونشان اندازه گرفته می‌شود و چنانچه دچار کم خونی باشند، از خون‌دهی آنها ممانعت می‌شود.
مشارکت اندک زنان در اهدای خون به دلایل مختلفی از جمله باورهای اشتباه در خصوص آسیب دیدن بدن، ترس از کم خونی، ترس از سر سوزن کیسه‌های خون است. ترس از ابتلا به بیماری‌های عفونی مثل ایدز و هپاتیت و ضعف قوای جسمی، ممانعت شوهران از اهدای خون همسران خود، داشتن ذهنیت منفی نسبت به اهدای خون در زنان از عوامل دیگر میزان پایین اهدای خون بانوان است.
اهدای خون مستمر به سلامتی افراد کمک می کند.
باید توجه داشت که اهدای خون مستمر اتفاقا به سلامتی افراد کمک می‌کند چرا که این افراد یکسری خودمراقبتی را انجام می دهند تا بتوانند خون سالم‌تری را اهدا کنند. همچنین خون این افراد در هنگام اهدا، مورد بررسی‌های پزشکی قرار می‌گیرد و از سلامت این افراد اطمینان حاصل می‌شود.
اهدای خون مستمر توسط مادر باعث می‌شود که سایر اعضای خانواده نیز به این امر مبادرت بورزند و در واقع فرهنگ اهدای خون از مویرگ‌های خانواده جاری شده و در سرخرگ‌های جامعه جریان می‌یابد و نجات بخش، تن رنجور بیماران می‌شود.
بنا به گفته زهرا آقاسی، مشاور امور بانوان و خانواده سازمان انتقال خون، خانم‌ها در گروه سنی ۱۸ تا ۶۵ سال یعنی مطابق آقایان می‌توانند خون اهدا کنند. حداقل وزن لازم برای اینکه یک خانم بتواند خون اهدا کند هم ۵۰ کیلوگرم است. به دلیل مسائل فیزیولوژیک خانم‌ها می‌توانند حداکثر سالی سه بار اهدای خون داشته باشند که این عدد برای آقایان چهار بار در سال است.
آگاه‌سازی بانوان در خصوص نادرستی باورهای اشتباه در خصوص آسیب دیدن بدن در صورت اهدای خون و روشن‌گری در زمینه فوایدی که این امر می‌تواند به همراه داشته باشد در کنار هدف نهایی که نجات جان بیماران است، می‌تواند در افزایش مشارکت بانوان در امر اهدای خون مثمر ثمر باشد. همچنین در این زمینه می‌توان طرح‌های تشویقی هم در نظر گرفت.
به گفته مسئولان آمار اهدای خون بانوان در برخی استان‌ها مانند خراسان‌شمالی، خراسان‌جنوبی، سیستان‌وبلوچستان و لرستان بالاتر از سایر استان های کشور است. باید بررسی شود که دلیل این امر چیست تا از این طریق بتوان به ترویج فرهنگ اهدای خون در بین خانم‌ها در سایر استان‌ها کمک بیشتری کرد.
کارشناسان توصیه می‌کنند که فرد اهدا کنند‌هٔ خون علاوه بر غذای روزانه، دو ساعت قبل از اهدا، یک غذای مختصری میل کند. همچنین توصیه می‌شود فرد قبل از اهدا دو لیوان آب بخورد و روزی که می‌خواهد برای اهدا مراجعه کند، فعالیت شدید نداشته باشد و مایعات بیشتری بنوشند.
در مراکز اهدای خون ۳۰ عدد قرص آهن به بانوان داده می‌شود که باید روزی یک عدد استفاده کنند یا روزی سه عدد طی ۱۰ روز مصرف کنند تا میزان آهنی که بدن طی اهدای خون از دست داده، جبران شود.
توصیه می‌شود افراد برای جذب بهتر قرص آهن از یک ساعت قبل، چای، قهوه یا نوشابه استفاده نکنند و سعی کنند آهن را با ترکیبات حاوی «ویتامین ث» مصرف کنند. هر چند با هر بار اهدایی که حدوداً ۴۵۰ سی‌سی خون اهدا می‌شود، حدود ۲۲۵ میلی‌گرم آهن بدن از دست می‌رود که بدن خودش آن را جبران می‌کند.
اکنون انجام تست هموگلوبین برای بررسی کم خونی و غلظت خون در اهداکنندگان پیش از اهدای خون و در اختیار قراردادن مکمل‌های حاوی آهن برای اصلاح کم‌خونی به صورت رایگان به مراجعان برای اهدای خون در همه مراکز انتقال خون انجام می‌شود.
هر واحد خون اهدایی حدود ۴۵۰ میلی لیتر و معادل فقط ۱۰ درصد حجم کل خون بدن است. پلاسما و گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها، ظرف مدت چند روز به طور طبیعی توسط سیستم خون‌ساز بدن جایگزین می‌شوند. بدن با افزایش جذب آهن از دستگاه گوارش، آهن از دست رفته را به مرور و در حدود یک ماه جایگزین خواهد کرد.
بنابراین گلبول‌های قرمز خون حداکثر در سه تا چهار هفته در بدن بازسازی می‌شود.
